Op 21 mei werd het woonzorgcentrum Sint-Rafaël in Liedekerke even omgetoverd tot een plek waar schaamte plaatsmaakt voor nieuwsgierigheid, verbinding en misschien zelfs een giechel of twee. Want dan vond er een heuse Upperdare party plaats – een verrassend, prikkelend en tegelijk beleidsmatig stevig onderbouwd initiatief binnen het woonzorgcentrum. Geen alledaags tafereel, maar een krachtig signaal dat het woonzorgcentrum meer wil zijn dan een plek van zorg alleen. Hier staat ook levenskwaliteit, inclusie en openheid centraal – tot in de meest persoonlijke aspecten van het mens-zijn.
Het initiatief kwam er niet toevallig. Binnen het woonzorgcentrum is de kersverse werkgroep Diversiteit en Inclusie actief aan de slag gegaan om thema’s als culturele diversiteit, genderidentiteit, taal, maar ook seksualiteit en intimiteit bespreekbaar te maken. “We willen een omgeving creëren waarin iedereen zich welkom, veilig en gezien voelt – ongeacht afkomst, overtuiging of levensverhaal,” klinkt het vanuit de werkgroep.
Intimiteit op de agenda
De vonk sloeg over na het beluisteren van een aflevering van Studio Bomma over seksualiteit bij ouderen. “De podcast was ontwapenend en eerlijk. Het raakte ons allemaal. Het zette iets in beweging,” vertelt Evi Tortelboom, coördinator wonen en leven en lid van de werkgroep. “We beseften: dit gesprek moeten wij ook voeren, hier, in ons huis.”
"We wilden deze podcastaflevering maken omdat seksualiteit in woonzorgcentra nog te vaak onbespreekbaar blijft," vertelt Maite Mallentjer, psychologe en bedenker van Studio Bomma. "Ik werk al jaren rond het thema thuisgevoel – hoe belangrijk het is om bewoners écht te zien als mens. Maar pas door in dit onderwerp te duiken, besefte ik hoe groot de rol van seksualiteit en genderidentiteit daarin is."
Zich thuis voelen
Het enthousiasme in het woonzorgcentrum leidde tot een inzending bij Studio Bomma, die uiteindelijk bekroond werd met de organisatie van een Upperdare party – inclusief campagnemateriaal, verwenproducten en interactieve sessies. Het event bood ruimte voor een open dialoog over seksualiteit, intimiteit en verwantschap op latere leeftijd. “Bewoners werden uitgenodigd om te luisteren, vragen te stellen en, wie weet, zelfs taboes te doorbreken. We hopen dat het een dialoog op gang kan brengen tussen bewoners onderling, maar ook tussen bewoners en medewerkers. Want we willen dat de bewoners zichzelf kunnen zijn en zich thuis voelen, daar horen intimiteit en seksualiteit zeker bij”, aldus Evi.
Volgens Maite gaat het niet alleen over fysieke intimiteit, maar ook over erkenning en verbinding: "Ik hoop dat deze namiddag voor bewoners een fijne, warme ervaring was. Dat ze voelen: mijn vragen en verlangens mogen er zijn. Seksualiteit is normaal, op élke leeftijd. En we mogen dat benoemen."
Ook gender kreeg een plek in het gesprek. "Voor LGBTQ+-ouderen is het vaak extra moeilijk", vervolgt Maite. "Zij hebben zich al zo vaak moeten outen in hun leven. En net op het moment dat ze zich kwetsbaar voelen, moeten ze dat opnieuw doen – in een omgeving die niet altijd veilig aanvoelt. Hier, in wzc Sint-Rafaël, hangt de regenboogvlag, en die zegt: je bent welkom, helemaal wie je bent."
Wim, lid van de werkgroep en Rainbow Ambassador, gelooft sterk in het belang van dit initiatief. "We geven hiermee een krachtig signaal," zegt hij. "Want hoe vaak gebeurt het niet dat seksualiteit in een woonzorgcentrum gewoonweg verdwijnt uit beeld? Alsof het iets is dat je moet achterlaten aan de deur. Maar seksualiteit – in al zijn vormen – blijft een deel van het leven. Altijd. Ik ben trots dat we dit durven te benoemen. Dat we bewoners tonen: dit stuk van jou mag er ook zijn. En dat het helemaal oké is om daar vragen over te hebben, om daar gevoelens bij te hebben, zelfs om erover te praten met elkaar."
Onderdeel van een bredere visie
Hoewel het event op het eerste gezicht speels en verrassend overkomt, kadert het in een bredere visie. Het woonzorgcentrum werkt met het intern ‘Kompas HART’, waarbij Hoop, Autonomie, Relatie en Thuisgevoel de leidende waarden zijn voor zorg én samenleven.
“Persoonsgerichte zorg in verbinding betekent ook dat je de mens achter de zorgvraag ziet. Dat je ruimte biedt voor dialoog over thema’s die vaak verzwegen blijven, maar fundamenteel zijn voor welzijn,” legt Evi uit. “De Upperdare party is dus geen losstaand ludiek initiatief, maar een doordachte stap binnen ons engagement voor inclusieve, betekenisvolle en persoonsgerichte zorg.”
De werkgroep Diversiteit en Inclusie is inmiddels ook betrokken bij andere projecten, zoals het taalactieplan, een activiteit rond het bekijken en bespreken van een film over een lesbisch koppeltje in een woonzorgcentrum en ‘Samen Uniek’ – een culinair initiatief dat personeel, bewoners en familie samenbrengt rond smaak en cultuur. In juni volgt een brede vormingsdag voor medewerkers over inclusie en toegankelijkheid in de zorg. Dit alles met als doel in dialoog gaan, in relatie gaan met bewoners, medewerkers, familie en vrijwilligers.
Een woonzorgcentrum met een visie
Met deze Upperdare party profileert het woonzorgcentrum zich als een toekomstgerichte leefomgeving die niet terugschrikt voor maatschappelijke uitdagingen, maar ze met warmte en wijsheid aangaat. “Onze bewoners zijn mensen met een verleden, een identiteit, een verhaal – en daar hoort ook intimiteit bij,” besluit Evi. “Daar willen wij ruimte voor maken. Met respect. Met durf. En met hart. Dus als ik het in één zin zou moeten samenvatten, dan zou het zijn: ‘seksualiteit en intimiteit in een woonzorgcentrum, kan dat? Jazeker!’.
